Falamos de Virtudes (e misterios)

A imaxe quedou incompleta, pero a familia de lector@s segue medrando e onte acollemos con agrado novos membros: Nuria, Judith, Héctor e Xaime. Falamos de Virtudes para que o seu autor nos desvelase algúns misterios. Grazas, Xesús, polas achegas que fan medrar a novela e pola calidez da conversa.

E grazas, Carme, pola delicadeza e o mimo das túas vitrinas.

Achegámonos á obra:

Co  V da valentía de Virtudes que renega da condición de viúva de vivo e acomete en primeira persoa o periplo da emigración. Ela que nin sequera pode compartir co home  a dor infinita de deixar tras de si a nai e as fillas, nin confortarse  no agarimo balsámico de terse un ao outro porque Venezuela non é un país para mulleres.

 Co V de vontade de ferro e lume inextinguible que era Virtudes, presente tamén en moitas galegas que se viron obrigadas a emigrar e que a obra visibiliza e dignifica a través deste personaxe poderoso.

Pero tamén co V de Venezuela, destino dunha boa parte da emigración galega nos anos da inmediata posquerra, e co V de Victoria, cuxas plataformas foron o posterior punto de encontro: “O Novo Mundo do galego vagabundo, o final do seu vieiro”. 

Co I de Identidade e das incógnitas familiares que pairan sobre a vida de Xesús e nas que el rebole ao chegar á adolescencia. As preguntas sen resposta sobre Marcelino que o conmocionan cando a avoa lle confesa un día que non hai ninguén en toda a familia que se lle imite tanto coma el, e  que o levan, xa na idade adulta, a escribir esta obra na busca de respostas, aínda que remata sen telas porque os misterios permanecen.

Pero tamén co I de identidade ou máis ben de perda de Identidade que a emigración comporta:  Betty e Virtudes, Xesús e Tony son anverso e reverso. E por veces Betty volve ser Virtudes mexando anicada entre dous coches no medio de Londres, como tiña feito moitas veces entre o maínzo.

E por veces prodúcese a inversión de roles cando a morriña se despraza da terra natal á de acollida, nun xogo de espellos

E aínda co I de infelicidade, das preguntas sen resposta das mulleres da portada e do seu medo ao abandono, porque hai tantas formas de ser infeliz como xeitos de mirar a cámara.

Co R da Renuncia de Virtudes á súa vida para que fillos e netos poidan construír as súas, baixo o lema: Todo para os demais, pouco ou nada para min. Loitando ata o final pola reunificación da familia que a emigración desmembrara.

E co R da resiliencia dunha muller que non quebraba ante as ordalías da vida e que é quen de sobreporse ao abandono do home, á pobreza, á miseria e fame nos primeiros tempos da emigración e a todos os atrancos que a vida vai poñendo no seu camiño.

Co T de traballo porque este é á columna vertebral das xornadas dos protagonistas, tanto en Galicia coma en Londres, que se ven abocados a xeiras interminables e a empregos múltiples. E porque a novela é un trasunto da vida das clases traballadoras dos anos 70 nunha España que está a superar a parálise producida na posquerra volcándose de cheo no despegue económico.

Co T da tristeza que impide que Virtudes baixe a despedir o seu home e quede pechada no cuarto chorando por ela, por el e por todos.

E aínda co T de Tony que, ao igual có protagonista do relato de Henry James, se sente perseguido pola pantasma do neno que puido ser e non foi.

 Co U de universal, porque Virtudes (e misterios) non conta só a historia da familia de Xesús, senón que a trascende para converterse no relato da emigración galega, contada dende o punto de vista dos que van, dos que quedan e mesmo dos que están a cabalo dos dous mundos.

E inda máis, non conta só a historia do pobo galego, porque a dor, o desarraigo e a busca de oportunidades é común a todos os pobos que emigran. A descuberta desta realidade evidénciase para Toni cando se decata de que o oso Paddington tamén era un meniño emigrante en Londres e o anticuario, amigo do oso, estaba inspirado nos exiliados de Europa do Leste.

 Co D de drama dos que marchan e cando regresan nin eles son os mesmos nin o é a terra que deixaron.

Pero tamén co D da dignidade aprendida na casa, da bisavoa Elena que botaba unha presada máis no ferrado de trigo co que pagaban o foro porque eran pobres pero honestos, ou de Virtudes que planta o mandil no restaurante no que servía como camareira en Betanzos cando unha señora a reprende duramente por tela servido coa man esquerda, ou cando Leonor, farta das trampas de dona Blanquita, lle zosca na man e xura non volver traballar nunca máis para ela así estivese morrendo de fame.

 Co E dunha emigración, contada malia todo, dende a esperanza e non dende a morriña. Porque Virtudes non lle dá moito acubillo no seu cuarto de Londres, porque Isabel inicia a viraxe que había cambiar para sempre a súa vida e porque grazas á emigración os netos de Virtudes poderán ir á Universidade.

Pero tamén co E de epopea de mulleres empoderadas. Espíritos rexos que coidan, traballan, queren, miran polos seus e afrontan a vida con bravura, malia seren consideradas, na sociedade franquista, seres inferiores que cómpre tutelar.

Fronte a elas, a maioría dos personaxes masculinos figuran presenzas fantasmais, baleiros coma os ollos do pan.

E co E de todos os ex futuros que imos deixando polo camiño e que só é posible restituír cun exercicio de memoria e fantasía.

Co S de sacrificio de todos os emigrantes que como a nai e a avoa de Xesús anotan para levar conta de todos os gastos, porque a base de traballo e esforzo batallan por acadar un paraíso de seu.

Pero tamén co S da solidariedade que lle dá pan e acubillo a Virtudes e a libera do trato inhumano que sofre ao chegar a Londres.